Depozyt notarialny jest jednym ze sposobów zabezpieczenia transakcji. Stosuje się go zazwyczaj w obrocie nieruchomościami, gdy zakup na przykład mieszkania, finansowany jest bez udziału kredytu, ale także przy podziale majątku, gdy wymagana jest spłata lub dopłata środków, lub w sytuacji zniesienia współwłasności. Depozyt notarialny nie jest w Polsce zbyt często stosowany, co może wynikać z konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, ale również z nieznajomości takiego rozwiązania.
Depozyt notarialny polega na tym, że notariusz przyjmuje na przechowanie określoną kwotę, którą zobowiązany jest wydać wskazanej osobie. Działanie to reguluje artykuł 108 ustawy o notariacie. W depozyt mogą zostać złożone pieniądze w walucie polskiej lub obcej, ale także dokumenty prywatne, papiery wartościowe lub nośniki cyfrowe. W przypadku transakcji na rynku nieruchomości zwykle jednak mamy do czynienia z pieniędzmi.
Przyjmując pieniądze do depozytu, notariusz sporządza protokół, w którym opisane są warunki wypłaty bądź wydania depozytu, termin, a także wskazane są dane osoby, na której rzecz ma nastąpić wydanie. Protokół sporządzany jest, dopiero gdy środki pieniężne znajdują się na koncie wskazanym przez notariusza. Notariusz musi posiadać oddzielne konto bankowe, które jest przeznaczone wyłącznie do przyjmowania depozytów. Klient, który wpłaca pieniądze, określa, kiedy i komu notariusz powinien je wypłacić. W przypadku zakupu mieszkania, w protokole może znaleźć się zapis, że pieniądze mają być przekazane sprzedającemu po podpisaniu umowy sprzedaży. Gdyby z jakichś względów do podpisania umowy sprzedaży nie doszło, wówczas pieniądze zwracane są kupującemu.
Depozyt notarialny pozwala zabezpieczyć interesy zarówno sprzedającego nieruchomość, jak i kupującego. Osobie sprzedającej mieszkanie daje pewność, że kupujący posiada wymaganą sumę pieniędzy. Nabywca z kolei nie jest zobowiązany do zapłaty, zanim nie dojdzie do sfinalizowania transakcji i spełnienia warunków określonych w akcie przyjęcia depozytu notarialnego. Takim warunkiem może być np. zapis, że środki zostaną przekazane sprzedającemu dopiero po wydaniu nieruchomości w posiadanie kupującego lub wpisanie go do księgi wieczystej jako właściciela. Notariusz, jako pracownik zaufania publicznego, gwarantuje bezpieczeństwo przekazanych środków, ponadto obowiązuje go tajemnica zawodowa, a więc informacje o założeniu depozytu posiada tylko on i strony transakcji. Jeśli środki zostały przyjęte do depozytu, nie ma ryzyka, że kupujący nieruchomość je wycofa, ponieważ notariusza obowiązują określone w protokole wytyczne dotyczące wydania środków.
Depozyt notarialny jest dobrym i pewnym sposobem zabezpieczenia transakcji, ale jest też dobrowolny i to klienci decydują, czy chcą skorzystać z takiej możliwości. Ani notariusz nie może tego od klientów wymagać, ani też żadna ze stron transakcji nie może zmusić do niego drugiej strony.